Η Λεμονιά Λυμπερίδου στο taal.gr

lemonia_liberidu
Standard

Συνεχίζουμε τις συζητήσεις με μεταφραστές της ολλανδικής λογοτεχνίας στα Ελληνικά με την Λεμονιά Λυμπερίδου, την μεταφράστρια του βιβλίου τού Arthur Japin [Άρτουρ Γιαπέν] «Ο μαύρος με τη λευκή καρδιά». Εδώ μπορείτε να διαβάσετε το βιογραφικό της.

Πώς ξεκίνησε η σχέση σας με τα Ολλανδικά;

Ολλανδικά έμαθα όταν πρωτοήρθα στην Ολλανδία για σπουδές. Είχα ολοκληρώσει τα μαθήματα του βασικού πτυχίου στην αγγλική γλώσσα και λογοτεχνία. Μετά παρακολούθησα με υποτροφία άλλο ένα επίπεδο στα Ολλανδικά, για να ανταπεξέλθω στις ανάγκες της ειδικότητας στην κοινωνιογλωσσολογία και τη μετάφραση. Πριν από αυτό, δεν είχα καμία σχέση με τα Ολλανδικά.

Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η κύρια δυσκολία της μετάφρασης από τα Ολλανδικά στα Ελληνικά;

Τα Ολλανδικά είναι γλώσσα άμεση με σχετικά μικρές, διαδοχικές προτάσεις και δύσκαμπτη σύνταξη, σε αντίθεση με τα ελληνικά τα οποία έχουν μακροσκελείς προτάσεις που εμπλέκονται η μία στην άλλη. Πέρα απ’ αυτό, η κάθε γλώσσα έχει τη δική της ιδιαιτερότητα και ύφος και πιστεύω ότι αυτό δεν πρέπει να αλλοιώνεται στη μετάφραση. Δεν είναι μόνο το μήνυμα που μεταφέρει η κάθε γλώσσα, είναι και ο τρόπος με τον οποίο το μεταφέρει.

Για μένα η κυριότερη δυσκολία στη μετάφραση μεταξύ των δύο αυτών γλωσσών, είναι ότι οι δύο λαοί δεν γνωρίζουν πολλά ο ένας για τον άλλο κι έτσι δεν υπάρχει το κατάλληλο υπόβαθρο για να κατανοηθεί και το λογοτεχνικό έργο. Αναφέρομαι κυρίως στην ιστορία και στην πολιτική αλλά και στη μουσική, στον κινηματογράφο. Για παράδειγμα, στα πρώτα χρόνια μου στην Ολλανδία, σε μια συναυλία με ρεμπέτικα τραγούδια κάποια κυρία δίπλα μου με το έντυπο των τραγουδιών ανοιχτό μπροστά της, μας έκανε παρατήρηση γιατί τραγουδούσαμε μαζί με τους καλλιτέχνες … και την ενοχλήσαμε! Πώς να εξηγήσεις με δυο λόγια τι σημαίνει ρεμπέτικη μουσική και τι νιώθουν οι Έλληνες όταν ακούν αυτή τη μουσική;

Τι βρίσκετε ενδιαφέρον στην Ολλανδική γλώσσα και την Ολλανδική λογοτεχνία;

Η Ολλανδία, αν και τόσο μικρή χώρα, διαθέτει ένα υπέροχο μείγμα από ξεχωριστούς συγγραφείς με μεγάλη ποικιλία στο ύφος και στη θεματολογία, πολλοί από τους οποίους απολαμβάνουν διεθνή αναγνώριση. Επίσης, μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι υπάρχουν αρκετοί συγγραφείς οι οποίοι γράφουν στην Oλλανδική ενώ η μητρική τους γλώσσα είναι άλλη. Αυτό αντικατοπτρίζει την πολύ-πολιτισμική κοινωνία της Ολλανδίας, την ελευθερία του λόγου που αισθάνονται όσοι θέλουν να ασχοληθούν με το γράψιμο αλλά και τις δυνατότητες που τους προσφέρονται.

Στις δουλειές αυτών των συγγραφέων, όπως είναι ο Αμπντολάχ και ο Μπενάλι, απολαμβάνει κανείς εικόνες αλλά και παντρέματα της γλώσσας που σχετίζονται με τη σημερινή ολλανδική κοινωνία στο σύνολό της.

Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σας Ολλανδοί και Φλαμανδοί συγγραφείς;

Ο Γιαπέν και ιδιαίτερα το βιβλίο που μετέφρασα, «Ο μαύρος με τη λευκή καρδιά«. Είναι μια ιστορία που αγγίζει τον καθένα που -για τον ένα ή άλλο λόγο- βρέθηκε να ζει στην Ολλανδία και αναγνωρίζει στους δύο χαρακτήρες των μαύρων πριγκίπων πτυχές του εαυτού του. Ένα κομμάτι που εκτιμά την ολλανδική κουλτούρα και επιθυμεί όσο τίποτε άλλο να ενσωματωθεί και ένα άλλο που τον τραβάει στις ρίζες του και στον τόπο απ’ όπου κατάγεται.

Άλλοι συγγραφείς που με συγκινούν είναι η Έλλα Χάασε, ο Καντέρ Αμπντολάχ, η Τέσσα ντε Λόου αλλά και ο Χέρμαν Κοχ.

Υπάρχει κάποιο ολλανδικό/φλαμανδικό βιβλίο που θα θέλατε να μεταφράσετε ή να είχατε μεταφράσει;

Θα ήθελα να είχα μεταφράσει «Το σπίτι του τεμένους» του Καντέρ Αμπντολάχ, τη δουλειά του οποίου εκτιμώ και θαυμάζω ιδιαίτερα.

Το όνειρό μου είναι να γράψω κάποτε κάτι δικό μου. Η μεγαλύτερη ακόμα πρόκληση θα είναι να το γράψω στα Oλλανδικά.

Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια για το μυθιστόρημα του Άρτουρ Γιαπέν «Ο μαύρος με τη λευκή καρδιά» που έχετε μεταφράσει;

«Ο μαύρος με τη λευκή καρδιά» ήταν το πρώτο και μέχρι τώρα το μόνο βιβλίο που έχω μεταφράσει. Στάθηκα ιδιαίτερα τυχερή με την ευκαιρία που μου δόθηκε. Ήταν πάντα ένας από τους στόχους μου να μεταφράσω λογοτεχνία.

Όταν μου τηλεφώνησαν από τον εκδοτικό οίκο, η χαρά μου ήταν απερίγραπτη. Μόλις είχα γεννήσει και παράλληλα με τις νέες μου ευθύνες ως μητέρα, ανασκουμπώθηκα να βγάλω ασπροπρόσωπους όσους πίστεψαν σε μένα. Ήταν ένα υπέροχο ταξίδι. Με στιγμές χαράς, πανικού, αμφιβολίας, κούρασης αλλά και μεγάλης ικανοποίησης. Ακόμη και τώρα αντλώ ενέργεια από τη χαρά της δημιουργίας που μου χάρισε η μετάφραση του βιβλίου αυτού.

Μεταφράζετε και αντίστροφα (από τα Ελληνικά στα Ολλανδικά). Αν ναι, θέλετε να μας πείτε λίγο για την κύρια δυσκολία αυτής της μετάφρασης;

Οι μεταφράσεις που κάνω προς τα Oλλανδικά εντάσσονται κυρίως στα πλαίσια της δουλειάς μου ως επίσημη μεταφράστρια. Ένα μεγάλο σχολείο στην πορεία μου αυτή υπήρξε η εργασία μου στο Προξενείο της Ελλάδας στο Ρόττερνταμ. Εκεί και για αρκετά χρόνια, αναγκάστηκα να αντιμετωπίσω τους φόβους μου, να πατήσω γερά στα πόδια μου και να αντιμετωπίσω τη μεγάλη αυτή πρόκληση. Να «γράφεις» και να μεταφράζεις σε μία γλώσσα, η οποία δεν είναι δική σου.

Εξάλλου, η αγάπη μου και το πάθος για τη γλώσσα γενικότερα, με ωθεί στο να βελτιώνομαι καθημερινά και να διαμορφώνω τη δική μου «προσωπικότητα» και στυλ, όπου βέβαια αυτό μου επιτρέπεται. Έχω αναπτύξει τεχνικές και αφιερώνω αρκετό χρόνο σε έρευνα. Μαθαίνω συνεχώς. Επίσης ασχολούμαι με τη διερμηνεία, κυρίως στα Eλληνικά και Oλλανδικά, κάτι που μου αρέσει ιδιαίτερα.

Θέλετε να μας πείτε λίγα λόγια για μία ή περισσότερες από τις συνεργασίες σας με φορείς του Nederlandse Taalunie, του Φεστιβάλ Κινηματογράφου ή την ολλανδική τηλεόραση;

Κατά τη διάρκεια των σπουδών μου έκανα διάφορες ενδιαφέρουσες δουλειές. Μία από αυτές ήταν η εξωτερική συνεργασία μου με το ολλανδικό κρατικό κανάλι NOS, όπου για κάποιο διάστημα μετέφραζα κυρίως θέματα επικαιρότητας και κάποιες φορές ντοκιμαντέρ στα Ελληνικά. Τότε είχα την τύχη να μάθω και να ασχοληθώ εκτενέστερα με τον υποτιτλισμό, ο οποίος θεωρώ ότι είναι μία ξεχωριστή πτυχή στον χώρο της μετάφρασης με ιδιαιτερότητες. Αυτό με βοήθησε αργότερα, όταν για κάποιο διάστημα εργάστηκα ως μεταφράστρια στη Θεσσαλονίκη, να συνεργαστώ με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης. Η δυσκολία στον υποτιτλισμό είναι ότι ο μεταφραστής καλείται να αποδώσει με μεγάλη δημιουργικότητα το λόγο, λαμβάνοντας υπόψη τον καθοριστικό χρόνο που ένας υπότιτλος εμφανίζεται στην οθόνη.

Σκοπεύετε να μεταφράσετε ακόμα κάποιο λογοτεχνικό βιβλίο από τα Ολλανδικά στο μέλλον; Αν ναι, ποιο;

Με μεγάλη μου χαρά θα μετέφραζα ξανά λογοτεχνία. Η ικανοποίηση που νιώθεις όταν κάποιο βιβλίο που αγάπησες και με το οποίο «ζυμώθηκες», εμφανίζεται στα βιβλιοπωλεία και διαβάζεται είναι τεράστια. Μεταφράζοντάς το είναι σαν να γίνεσαι ο ίδιος για λίγο συγγραφέας. Επειδή «μεταφράζω» πολλά ολλανδικά παιδικά βιβλία για την κόρη μου, θα ήθελα πολύ να ασχοληθώ με την τόσο υπέροχη ολλανδική λογοτεχνία για παιδιά.