Βραβεύεται η ποίηση;

Anne Vegter
Standard

Η πρώτη γυναίκα που βραβεύεται με την διάκριση της εθνικής ποιήτριας (‘dichter des vaderlands’) είναι η Anne Vegter (Αν Φέχτερ) από το Ρόττερνταμ.  Όπως αναφέρει η επιτροπή βράβευσης, ήταν επιτέλους καιρός να αναλάβει μια γυναίκα το δύσκολο έργο του ποιητή της χώρας, που σημαίνει να μπορεί να απευθύνεται και να συγκινεί το ευρύ κοινό χωρίς από την άλλη να προδίδει την προσωπική του ποιητική ταυτότητα. Η απονομή του τιμητικού τίτλου – ο οποίος σημειωτέον εκτός από το συμβολικό του χαρακτήρα περιλαμβάνει την τετραετή ανάθεση του έργου του πρέσβη για την ποίηση – πραγματοποιήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2013 κατά την τελετή έναρξης της εβδομάδας ποίησης. Μετά τους καταξιωμένους Gerrit Komrij (Χέρριτ Κόμραϊ), Driek van Wissen (Ντρικ φαν Βίσσεν) και Ramsey Nasr (Ράμσεϊ Νασρ), επελέχθη η Vegter για την ανοιχτή ματιά της στα πράγματα, τον διεισδυτικό λόγο της, τη δυνατότητά της να συνδέσει την ποίηση με το θέατρο και τις εικαστικές τέχνες, αλλά και για το ότι ξέρει να κερδίζει τα παιδιά, σύμφωνα με την επιτροπή. Ή ίδια δήλωσε ότι επιθυμεί μέσω της νέας της θέσης να ενδυναμώσει την ελευθερία της σκέψης και να καταστήσει την ποίηση ένα ριζοσπαστικό μέσο ενάντια στην κυριαρχία του πολιτικο-οικονομικού λόγου εις βάρος της φαντασίας. Στόχος της είναι να προωθήσει την ποίηση εστιάζοντας σε εκπαιδευτικά προγράμματα σε συνδυασμό με κριτικές καλλιτεχνικές δραστηριότητες, σε ολόκληρη τη χώρα και όχι μόνο στα μεγάλα αστικά κέντρα της δύσης (randstad).

Η Anne Vegter, γεννημένη στο Ρόττερνταμ το 1958, θεωρείται πολυτάλαντη συγγραφέας και ποιήτρια. Έκανε το ντεμπούτο της το 1989 με το παιδικό βιβλίο «Η κυρία και ο ρινόκερως» (De dame en de neushoorn) το οποίο και βραβεύτηκε (Woutertje Pieterseprijs). Ακολούθησε άλλο ένα παιδικό βιβλίο το 1990 καθώς και η πρώτη της ποιητική συλλογή το 1992 (“Het veerde”).  Έκτοτε έχει εκδώσει παιδικά βιβλία, ποιητικές συλλογές αλλά και θεατρικά έργα. Η ποίησή της δεν χαρακτηρίζεται εύκολη. Η Vegter δεν ωραιοποιεί τις καταστάσεις, φέρνει τον αναγνώστη αντιμέτωπο με το αληθινό πρόσωπο της ζωής με έναν λόγο που συχνά κόβει την ανάσα. Η ιστορικο-κοινωνική συνείδησή της επισφραγίζει το έργο της όλο και περισσότερο.

Η γνωστοποίηση της ταυτότητας της νέας εθνικής ποιήτριας έγινε δεκτή με ευφημισμούς αλλά και επικρίσεις στον κύκλο γραμμάτων και τεχνών και των κριτικών λογοτεχνίας. Πολλές από τις επικρίσεις αφορούν λιγότερο στην ποιήτρια Vegter και περισσότερο στο δημόσιο πρόσωπο του εθνικού ποιητή καθώς και στην ίδια τη διαδικασία της απονομής του τίτλου, που κάποτε ξεκίνησε με ψηφοφορία και τώρα πραγματοποιείται στον κλειστό κύκλο της επιτροπής και των διοργανωτών (βασιλική βιβλιοθήκη Koninklijke bibliotheek, εφημερίδα NRC Handelsblad, ραδιοτηλεοπτικός όμιλος NTR καθώς και οι οργανισμοί ολλανδικής ποίησης Poëzieclub και διεθνούς ποίησης Poetry International).

Άραγε πόση σημασία προσδίδουμε εμείς οι απλοί αναγνώστες στους τίτλους και τα βραβεία; Αποκτά ξαφνικά (ξεχωριστή) σημασία ο ρόλος του εθνικού ποιητή επειδή είναι γυναίκα; Ποιο το περιεχόμενο αλήθεια αυτού του ρόλου και από ποιον καθορίζεται; Αρκεί κανείς να ανατρέξει στην ιστορικο-κοινωνική ανάγνωση της ιστορίας για να βρει την απάντηση που του ταιριάζει: Στις εδώ και αιώνες καθεστωτικές και πατριαρχικές διακρίσεις λογοτεχνών και ποιητών και ταυτόχρονα στις εξορίσεις και εκδιώξεις άλλων. Ποιος θυμάται πότε και σε ποιες συνθήκες «ανακαλύψαμε» ως αναγνώστες τον Μαγιακόφσκι, τον Ναζίμ Χικμέτ, την Μαρία Πολυδούρη, την Σύλβια Πλαθ;

Υ.Γ. Πώς μας το έλεγε ένας καθηγητής κάποτε… «Οι τέχνες και δη η ποίηση προσλαμβάνεται υποκειμενικά. Τη νιώθεις, δεν την κατα-λαβαίνεις».