Θοδωρής Ρακόπουλος

Θοδωρής Ρακόπουλος
Standard


Ο Θοδωρής Ρακόπουλος (γεν. 1981) σπούδασε Νομικά και Κοινωνική Ανθρωπολογία. Έζησε κι εργάστηκε σε πέντε χώρες. Έγραψε τα βιβλία ποίησης Φαγιούμ (2010, Μανδραγόρας, κρατικό βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα), και Ορυκτό Δάσος (2013, Νεφέλη) και το βιβλίο υβριδικών πεζών Η Συνωμοσία της Πυρίτιδας (2014, Νεφέλη). Ποίηση, διηγήματα, κριτικά κείμενα και μεταφράσεις του (ιδίως του Φίλιπ Λάρκιν) έχουν δημοσιευτεί στα περισσότερα λογοτεχνικά περιοδικά και στο μπλογκ thodorisrakopoulos.blogspot.gr. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε πέντε ξένες γλώσσες (πρόσφατα: Poètes grecs du 21e siècle, Les Miele des Anges, μτφ. Μ. Volkovitch).

Ο Θοδωρής Ρακόπουλος μίλησε στο taal.gr για τη Νότια Αφρική:

«Στη Νότια Αφρική πήγα στις αρχές του 2013, και ζω εδώ έκτοτε. Η ειρωνεία είναι πως μετακόμισα από τρίτη χώρα στην Σαουθάφρικα: από τη Βρετανία, για την οποία ακόμη και σήμερα, έναν αιώνα μετά τον πόλεμο τον Μπόερ, οι Αφρικάνερ της Πρετόρια δεν έχουν την καλύτερη γνώμη.

Δεν είχα καν ξαναπάει σε αφρικανική χώρα πριν από αυτή την μετοίκηση. Ευτυχώς η διαμονή μου εδώ μού έδωσε την ευκαιρία να πάω στις γειτονικές χώρες, που είναι εντελώς άλλοι κόσμοι από την πλούσια, αλλά ενίοτε ασφυκτική Σαουθάφρικα.

Όταν λέω «εδώ», εννοώ την Πρετόρια, την πρωτεύουσα της χώρας και μία από τις πιο Αφρικάνερ αλλά και πιο βαρετές πόλεις της. Είναι βέβαια μια κούκλα ως πολιτεία: καταπράσινη, χαμηλόκτιστη, με υψόμετρο 1500 μέτρα, με κλίμα καλύτερο κι από της Αθήνας (κι όμως, γίνεται αυτό), με ένα κέντρο του 19ου αιώνα, με απίστευτη ροή μεταναστών από όλη την ήπειρο. Αλλά σε σύγκριση με την ιλιγγιώδη μεγάλη αδερφή της, το Γιοχάνεσμπουργκ, με το ειδυλλιακό Κέιπ Τάουν και το εξωτικό Ντέρμπαν, η Πρετόρια είναι σχεδόν η αλαζονική πρωτεύουσα χωρίς ιδιότητες.

 

 

Όταν ακούω «Νότια Αφρική», οι πρώτες τρεις λέξεις που μου έρχονται στο μυαλό δεν έχουν ωραίο σημαινόμενο. Αλλά στην Αφρική σημαίνον και σημαινόμενο δεν έχουν την απόσταση που τους δίνει η ψυχραιμία, η εμπεδωμένη νεωτερικότητα, η εκκοσμίκευση και το privilege (πώς αλλιώς να το πώ;…) της Ευρώπης. Είναι οι λέξεις ανισότητα, βία και HIV. Οι δεύτερες τρεις λέξεις όμως που έρχονται στο μυαλό είναι ωραίες: ύαινα, σαβάνα, καμηλοπάρδαλη. Οι τρίτη σειρά λέξεων είναι ακόμη πιο ωραία: πολυπολιτισμικότητα, μαγεία, κινήματα.

 

Από Νοτιοαφρικανούς συγγραφείς, έχω διαβάσει τον Αντρέ Μπρινκ (André Brink) λίγο, την Γκόρντιμερ (Gordimer) σχεδόν καθόλου, και ελάχιστα συγγραφείς που έγραψαν σε Αφρικάανς, όπως ο Μπράιτενμπαχ (Breytenbach), τον οποίο θεωρώ κορυφαία μορφή, με διεθνή ακτινοβολία και σημασία. Είμαι βέβαια, όπως πολλοί άλλοι, φανατικός αναγνώστης του Κουτσίε (Coetzee), που στα ελληνικά τον λένε Κουτσί (ή Κούτσι) για κάποιον μυστήριο λόγο. Τον διαβάζω με τον τρόπο που διάβαζα τους κλασσικούς. Είναι ένας διεισδυτικός συγγραφέας, ανατόμος του κλίματος της νέας Νότιας Αφρικής -τμήμα της ελληνικής λογοτεχνικής κριτικής δεν νομίζω ότι το καταλαβαίνει αυτό το τελευταίο κι αποδίδει την ψυχογραφία του στην ανάλυση της «ανθρώπινης φύσης» κτλ, λες και υπάρχει κάτι τέτοιο. Πρόκειται για παρανάγνωση. Ο δεύτερος πιο αγαπημένος μου νοτιοαφρικανός είναι και πάλι από το Cape: ο Zakes Mda. Κι αυτός γράφει αγγλικά, αλλά η πρώτη γλώσσα του είναι η Xhosa.

 

Η χώρα έχει 11 (!) επίσημες γλώσσες. Η Zulu είναι η πιο δημοφιλής, αν και στην περιοχή που μένω, ο κόσμος μιλά κυρίως Sepedi και Tswana. Η Xhosa με ελκύει παραπάνω από όλες, βρίσκω τους clicking ήχους που κάνει ο ομιλών συναρπαστικούς. Μου λένε μάλιστα πως μπορώ να παπαγαλίσω λέξεις αρκετά πειστικά. Εννοείται πως δεν καταλαβαίνω γρι. Η Αφρικάανς του Κέιπ είναι ενδιαφέρουσα επίσης. Ομιλείται από εκατομμύρια έγχρωμους (coloureds), την πιο φυλετικά προσμειγμένη εθνοτική ομάδα του πλανήτη. Ταυτόχρονα βέβαια, στο Gauteng, η Αφρικάανς είναι η γλώσσα των λευκών Αφρικάνερ. Μόνο. Κι είναι προφανώς συνυφασμένη σε ένα βαθμό με τον λευκό ρατσισμό. Η αντίθεση αυτή, αυτή η δυναμική, δείχνει το τι είναι η Νότια Αφρική και το πολιτισμικό της υλικό: μια χώρα ικανή για το καλύτερο και το χειρότερο.

 

Μία από τις τρεις ενότητες του τελευταίου βιβλίου μου, Η Συνωμοσία της Πυρίτιδας (εκδόσεις Νεφέλη), είναι εμπνευσμένη από την νοτιοαφρικάνικη παραμονή μου. Αφορά την πανίδα. Μια ζωή η λατρεία μου για το φυσικό περιβάλλον και δη για τα ζώα εκδηλώθηκε με διάφορους τρόπους, και πέρασε και στα γραπτά μου. Στην συλλογή Νυχτερίδα στην Τσέπη, για παράδειγμα, που θα εκδοθεί κάποια στιγμή από τη Νεφέλη, υπάρχει ένα ζώο σε κάθε διήγημα. Στην Συνωμοσία όμως, μια ολόκληρη ενότητα έχει πρωταγωνιστές σπάνια και ιδιόμορφα ζώα. Ένα από τα κείμενα ονομάζεται Ύαινα. Ένα ζώο παρεξηγημένο, όπως και η Νότια Αφρική – όσο και αν το πεζό αυτό μιλά για τις Δυτικές Συνοικίες της Αθήνας.»

 

Το πεζογραφικό βιβλίο υβριδικών κειμένων του Θοδωρή Ρακόπουλου «Η Συνωμοσία της Πυρίτιδας«, κυκλοφόρησε αρχές Απρίλη 2014, από τις εκδόσεις Νεφέλη.