Από το φθινόπωρο του 2014, οι λάτρεις του Βαν Γκογκ αλλά και της εικονογραφημένης λογοτεχνίας έχουν την ευκαιρία να διαβάσουν πλέον και σε ελληνική μετάφραση ένα σπουδαίο ολλανδικό graphic novel από την εικονογράφο Barbara Stok (Μπάρμπαρα Στοκ), το οποίο κυκλοφορεί σε μετάφραση της Μαργαρίτας Μπονάτσου από τις εκδόσεις Αιώρα. Το βιβλίο έρχεται τώρα στο προσκήνιο με αφορμή την έκθεση που διοργανώνει το βιβλιοπωλείο της Αιώρας στο χώρο του μέχρι και τις 8 Μαΐου και κυρίως με την επίσκεψη της ίδιας της καλλιτέχνιδας στην Αθήνα στο πλαίσιο του φεστιβάλ Comicdom που διοργανώνεται στην Ελληνοαμερικανική Ένωση από τις 24 έως τις 26 Απριλίου.
Η Barbara Stok είναι πολύ δημοφιλής και πολυβραβευμένη εικονογράφος στην Ολλανδία και όχι μόνο∙ έχει γίνει γνωστή χάρη στις αυτοβιογραφικές εικονογραφημένες ιστορίες της, όπου αντιμετωπίζει με χιούμορ και σαρκασμό τα μικρά και τα μεγάλα ερωτήματα της ζωής, και τις οποίες ο μέγας μετρ του είδους Robert Crumb έχει χαρακτηρίσει «πολύ αστείες, καλοειπωμένες και γενναία ειλικρινείς».
Ο Vincent είναι αυτή τη στιγμή το πιο πολυμεταφρασμένο εικονογραφημένο μυθιστόρημα στην Ολλανδία, έχοντας φτάσει μεταξύ άλλων από τη Γαλλία και την Ιταλία, στη Βραζιλία και την Κορέα. Το θέμα του βιβλίου είναι τα τελευταία χρόνια της ζωής του Βαν Γκογκ στη Νότια Γαλλία, την πιο δημιουργική και ώριμη περίοδο της καλλιτεχνικής δράσης του μεγάλου ζωγράφου και ταυτόχρονα το διάστημα της κορύφωσης της ψυχασθένειάς του.
Αυτό που κάνει μαγική την αφήγηση της Stok είναι η απέραντη τρυφερότητα με την οποία παρουσιάζει αυτές τις στιγμές που σημάδεψαν τη ζωή του Βαν Γκογκ, τόσο μέσω της γλώσσας που χρησιμοποιεί όσο και μέσω της εναλλαγής των καρέ της και της ίδιας της χρωματικής παλέτας που επιλέγει για να μετουσιώσει την ιστορία σε εικόνες.
Η καλλιτέχνιδα χρησιμοποιεί αποσπάσματα της αλληλογραφίας του ζωγράφου με τον αδερφό του που δίνουν έναν συγκλονιστικά εξομολογητικό χαρακτήρα στο εγχείρημα, εκφράζουν τις εσωτερικές ανησυχίες του Βαν Γκογκ για την τέχνη του και την Τέχνη εν γένει, αλλά και αντανακλούν τις ανασφάλειες και τις ψυχολογικές του μεταπτώσεις, κάνοντας μας να κατανοήσουμε καλύτερα τη ζωή του, το έργο του και το τέλος του. Σε μία από αυτές τις επιστολές στον Τέο γράφει:
«Όταν σκέφτομαι όλα τα πράγματα που δεν καταλαβαίνω, κοιτάζω τα χωράφια με το στάρι. Η ιστορία τους είναι και δική μας γιατί μήπως κι εμείς σαν το στάρι δεν είμαστε; Πρέπει να αποδεχτούμε το γεγονός ότι μεγαλώνουμε σαν τα φυτά, ανίκανοι να κινηθούμε όπως κάποιες φορές η φαντασία μας επιθυμεί, και μετά όταν ωριμάσουμε, σαν τα στάχυα μας θερίζουν.
Νιώθω βαθιά μέσα μου πως η ιστορία του ανθρώπου είναι σαν την ιστορία του σπόρου: κι αν δεν σε σπείρουν στο χώμα για να γονιμοποιηθείς, τι σημασία έχει; Ούτως ή άλλως θα σε αλέσουν για να γίνει το ψωμί. Η διάφορά ανάμεσα στην καλοτυχία και την κακοτυχία, το καλό και το κακό, το όμορφο και το άσχημο… είναι όλα τόσο σχετικά».
Και κάπως έτσι, μέσα από ένα επιμελημένο κείμενο με πραγματικά λογοτεχνικές αξιώσεις, μέσα από τα παχιά ρευστά περιγράμματα της Stok και την απόδοση της λεπτομέρειας με λιτότητα και ουσία, ο Βαν Γκογκ γίνεται ο δικός μας Βίνσεντ.
ΜEMO: Μην παραλείψετε να επισκεφτείτε την έκθεση των εκδόσεων Αιώρα στο βιβλιοπωλείο τους στην οδό Μαυρομιχάλη 11 στην Αθήνα και να σπεύσετε με το αντίτυπό σας το Σάββατο 25 Απριλίου στην Ελληνοαμερικανική Ένωση όπου η Barbara Stok θα πραγματοποιήσει ένα σεμινάριο σχετικά με τη δημιουργία του Vincent και θα υπογράφει βιβλία και έργα της.