Δεν ήταν η πρώτη φορά που έβλεπα από κοντά τον Άρνον Γκρούνμπεργκ στην Αθήνα. Την προηγούμενη, όμως, δεν ήταν ο ίδιος ο συγγραφέας, αλλά κάποιος που του έμοιαζε πολύ και καθόταν απέναντί μου σ” ένα ψιλοάδειο βαγόνι του μετρό. Continue reading
© Wendela Hubrecht
Δεν χρειάστηκε πολύς καιρός από την πρώτη του εμφάνιση στα ολλανδικά γράμματα σε ηλικία 23 ετών για να κερδίσει ο Άρνον Γκρούνμπεργκ τον τίτλο του «ιερού τέρατος» των ολλανδικών γραμμάτων. Η μετέπειτα πορεία του με βάση τη Νέα Υόρκη απέδειξε ότι ο χαρακτηρισμός δεν ήταν καθόλου άστοχος: πολυγραφότατος, με αδιάλειπτη και πυκνή παρουσία στον ολλανδικό τύπο, ο Γκρούνμπεργκ έχει καταφέρει να εδραιώσει το μοναδικό του ύφος.
Η αιχμηρή και υποδόρια απόσταση από τα πράγματα που διακρίνει τα κείμενά του, εκδηλώνεται και στα πρότζεκτ τα οποία κατά καιρούς αναλαμβάνει: από τις ανταποκρίσεις του από το Ιράκ μέχρι την πρόσφατη διάλεξή του στο πανεπιστήμιο του Λάιντεν σχετικά με την πορνογραφία. Ας μην ξεχνάμε και το περιοδικό μουσείο που είχαμε παρουσιάσει και από το taal.gr, δείγμα κι αυτό μιας πολυσχιδούς προσωπικότητας.
Ένα από τα τελευταία του πρότζεκτ ολοκληρώνεται αυτή την περίοδο με μια έκθεση φωτογραφίας στον εικαστικό χώρο Foam του Άμστερνταμ. Ο Γκρούνμπεργκ αποφάσισε να επιδοθεί στην παρατήρηση της οικογενειακής ζωής μέσω του (άνθρωπολογικού θα μπορούσαμε να πούμε) «συγχρωτισμού» του συγγραφέα με οικογένειες από μια περιοχή της Ουτρέχτης. Μια οικογένεια επιλέχθηκε το 2010 μετά από οντισιόν και ο Γκρούνμπεργκ συνόδευσε τα μέλη της στις προγραμματισμένες διακοπές τους στην Λευκάδα.
Το πρότζεκτ έγινε σε συνεργασία με την εικαστική καλλιτέχνιδα Wendela Hubrecht, η οποία τράβηξε φωτογραφίες κατά την διάρκεια των διακοπών στις οποίες συμμετείχε ο Γκρούνμπεργκ.
«Μια οικογένεια σε διακοπές, είναι μια οικογένεια σε εμπόλεμη ζώνη – ή για να είμαι πιο ακριβής- σε εμπόλεμη κατάσταση», είπε ο Γκρούνμπεργκ δίνοντας το στίγμα της προσέγγισής του. Οι -ανεπιβεβαίωτες- φήμες ότι στο τέλος τσακώθηκε με την οικογένεια που συνόδευσε, ταιριάζουν γάντι σε μια ακόμα ιστορία στην οποία ο Γκρούνμπεργκ δε διστάζει να πρωταγωνιστήσει κάνοντας αυτό που ξέρει τόσο καλά: να παρατηρεί.
Ο τίτλος της έκθεσης είναι «Les vacances de Monsieur Grunberg» και παραπέμπει στην γνωστή κωμωδία του Jacques Tati «Les vacances de Monsieur Hulot«.
Εδώ μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες (στα Αγγλικά) για την έκθεση, η οποία θα διαρκέσει μέχρι τις 18 Μαρτίου.
Από τις εκδόσεις Καστανιώτη έχουν κυκλοφορήσει τα εξής δύο βιβλία του Γκρούνμπεργκ σε ελληνική μετάφραση: «Τίρζα» και «Η ιστορία της φαλάκρας μου», το οποίο εκδόθηκε με το ψευδώνυμο Μάρεκ βαν ντερ Γιαχτ.
Ο πολυπράγμων και πολυμήχανος Άρνον Γκρούνμπεργκ αφήνει για λίγο τα γραπτά και τα κρασιά του και σπεύδει αυτή τη φορά να δανείσει λίγη από τη λάμψη του στην αγαπημένη αλυσίδα παλαιοβιβλιοπωλείων De Slegte. Στις 11 Οκτωβρίου εγκαινίασε ο ίδιος στο υποκατάστημα του Άρνεμ το Περιοδικό Μουσείο Άρνον Γκρούνμπεργκ.
Εκεί οι επισκέπτες μπορούν να δουν από κοντά διάφορα συλλεκτικά εκθέματα όπως το γραφείο στο οποίο ο συγγραφέας έγραψε το πρώτο του βιβλίο. Παράλληλα παρουσιάζονται το θεατρικό του έργο Onze Paus (Ο Πάπας μας), η πολωνική του μετάφραση, το προσωπικό του περιοδικό Blauwe Maandagen και ένα αφιέρωμα σχετικά με φαρμακευτικές αλοιφές από ένα μοναστήρι του Μαυροβουνίου που εισήγαγε ο ίδιος.
Η εκδήλωση αντικατοπτρίζει με τον καλύτερο τρόπο το εκκεντρικό πνεύμα του Γκρούνμπεργκ, ο οποίος έχει καταφέρει μέσω των ετερόκλητων δραστηριοτήτων του να δημιουργήσει φανατικούς οπαδούς και ορκισμένους πολέμιους. Σε κάθε περίπτωση, το De Slegte του Άρνεμ θα αποτελέσει το κέντρο του ενδιαφέροντος πολλών βιβλιόφιλων για όσο διαρκέσει το Περιοδικό Μουσείο. Και, σε μια περίοδο που τα αιωνόβια βιβλιοπωλεία αναζητούν απεγνωσμένα νέους επενδυτές προκειμένου να εξακολουθήσουν να υπάρχουν, κάθε τέτοιου είδους δημοσιότητα είναι ωφέλιμη.
Η εβδομαδιαία στήλη του taal.gr με αξιοσημείωτες και αξιοπερίεργες λογοτεχνικές ειδήσεις απ’ όλον τον κόσμο.
Ο πειρασμός είναι μεγάλος για να συνδυάσουμε το παρόν νέο με την τρέχουσα οικονομική κρίση, αλλά η περίπτωση του Καναδού Douglas Coupland είναι κάπως ξεχωριστή σε σχέση με άλλους συγγραφείς -από τις επονομαζόμενες «φίρμες»- που κατά καιρούς στρέφονται σε εναλλακτικά κανάλια οικονομικής εκμετάλλευσης του ονόματός τους. Ο Coupland όμως ποτέ δεν έκρυψε την αγάπη του για την σχεδίαση. Μια αγάπη που πρόσφατα πήρε την μορφή μιας κολεξιόν ρούχων και αξεσουάρ σε συνεργασία με την κατ” εξοχήν Καναδική αλυσίδα του είδους Roots. (Πηγή: engadget)
Κρίνοντας από την εμφάνισή του, θα κρίνουμε ως θετικό το γεγονός ότι ο Άρνον Γκρούνμπεργκ δεν αποφάσισε να λανσάρει κι αυτός ρούχα, αλλά κρασιά. Στην περίπτωσή του, η ιδέα προήλθε από έναν αναγνώστη κι όχι από τον ίδιο τον Γκρούνμπεργκ, έναν αναγνώστη ο οποίος πήρε τοις μετρητοίς τα λεχθέντα ενός ήρωα από το τελευταίο βιβλίο του συγγραφέα, ο οποίος δηλώνει ότι «θέλει να αφήσει στον κόσμο ένα κρασί που να ονομάζεται Grunberg». Όπερ και εγένετο. Τα ονόματα και η αισθητική της σειράς, βασίζονται σε διάφορα αποσπάσματα των βιβλίων του Grunberg. Δεν έχουμε δοκιμάσει κάποιο για να σας πούμε αν αξίζει, αλλά σίγουρα καλοβλέπουμε την προοπτική να ανοίξει στο τραπέζι μας ένα κρασί με το όνομα του Freud ή του Schopenhauer. Περισσότερη αμπελολογοτεχνία εδώ.
Άρνον Γκρούνμπεργκ: για πολλούς, ο σπουδαιότερος Ολλανδός συγγραφέας της νέας γενιάς. Γεννημένος το 1971, κάτοικος πλέον της Νέας Υόρκης, συνεργάτης σε διάφορα έντυπα όπου με παρρησία εκφράζει τη γνώμη του επί παντός επιστητού, αγαπημένος και του τηλεοπτικού φακού. Το 2006 δημοσίευσε το μυθιστόρημα Τίρζα, το οποίο κέρδισε τα δύο σπουδαιότερα λογοτεχνικά βραβεία των Κάτω Χωρών, το ολλανδικό Λογοτεχνικό Βραβείο και το φλαμανδικό «Χρυσή Κουκουβάγια«. Οι αναγνώστες και οι κριτικοί το λάτρεψαν και σε μια ψηφοφορία του Groene Amsterdammer, ανακυρήχθηκε σαν το σπουδαιότερο μυθιστόρημα του εικοστού πρώτου αιώνα – σε μια λίστα που δεν περιοριζόταν μόνο σε ολλανδικά βιβλία.
Στις 21 Ιουνίου, οι Έλληνες αναγνώστες θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν αυτό το βιβλίο στα Ελληνικά, σε μετάφραση από την Ινώ Βαν Ντάικ – Μπαλτά και σε μια έκδοση του Καστανιώτη. Οι αναγνώστες του taal.gr έχουν από σήμερα την ευκαιρία να διαβάσουν το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου (σε μορφή pdf, για την οποία χρειάζεστε ένα πρόγραμμα σαν το δωρεάν Foxit Reader).
Διαβάστε και την κριτική του βιβλίου από το MiC.gr.
Έγιναν γνωστές οι υποψηφιότητες για το βραβειο «Χρυσή Κουκουβάγια» (Gouden Uil) του 2010. Το βραβείο απονέμεται κάθε χρόνο στις κατηγορίες Λογοτεχνία, Παιδικό Βιβλίο, Αναγνωστών και Νέων Αναγνωστών (για παιδικά βιβλία το τελευταίο).
Στην κατηγορία Λογοτεχνία, οι υποψηφιότητες είναι:
Ελπίζουμε να δούμε κάποιο ή κάποια από αυτά τα βιβλία μεταφρασμένο και στα Ελληνικά. Οι νικητές των διαφόρων κατηγοριών θα ανακοινωθούν στις 25 Απριλίου. Οι αναγνώστες μπορούν να ψηφίζουν διαδικτυακά μέσω μιας ηλεκτρονικής φόρμας (στα Ολλανδικά).
Συνεχίζουμε τις συζητήσεις με μεταφραστές της ολλανδικής γλώσσας στα Ελληνικά με τον Γιάννη Ιωαννίδη, τον μεταφραστή της Θλίψης του Βελγίου και άλλων βιβλίων του Ούγκο Κλάους. Εδώ μπορείτε να βρείτε το βιογραφικό του Γιάννη Ιωαννίδη.
Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η κύρια δυσκολία της μετάφρασης από τα Ολλανδικά στα Ελληνικά;
Κάθε γλώσσα έχει τη δική της δυσκολία. Το πρόβλημα του μεταφραστή εστιάζεται κυρίως στη δυνατότητα που θα δώσει στον έλληνα αναγνώστη να απολαύσει το κείμενο με το ίδιο σχεδόν τρόπο που το απόλαυσε και ένας ξένος. Και τονίζω τη λέξη σχεδόν, διότι σε κάθε μετάφραση, ένα μικρό μέρος πάει χαμένο. Υπάρχουν εκφράσεις, ιδιωματισμοί, χιουμοριστικοί διάλογοι, παροιμίες, που είτε είναι αδύνατον να μεταφρασθούν, είτε κατά τη μετάφραση χάνουν λίγο ως πολύ από τη λάμψη του πρωτότυπου. Η ολλανδική βρίθει από σύνθετες λέξεις, οι οποίες πολλές φορές χρειάζεται να μεταφρασθούν περιφραστικά. Έτσι όμως το κείμενο χάνει ένα μέρος από την αρχική του πυκνότητα. Για αυτό το λόγο προσπάθησα πολλές φορές να δημιουργήσω δικές μου σύνθετες λέξεις στα ελληνικά.
Ποια ήταν κατά τη γνώμη σας η κύρια δυσκολία της μετάφρασης της «Θλίψης του Βελγίου»; Αλλά και ποια η κύρια ευχαρίστηση που αποκομίσατε κατά τη μετάφραση αυτού του βιβλίου;
Εδώ θα πρέπει πρώτα να γίνει μια διευκρίνιση. Τα Φλαμανδικά δεν είναι ξεχωριστή γλώσσα. Είναι διάλεκτος της ολλανδικής. Μια πρώτη δυσκολία λοιπόν ήταν οι πάμπολλες διαλεκτικές εκφράσεις. Δεύτερον, η θαυμάσια, αλλά εντελώς ιδιόμορφη, πυκνή κι ελλειπτική γλώσσα του Κλάους, ο οποίος καταφέρνει σε κάποια σημεία να λέει τα πιο σκληρά – ως και χυδαία – πράγματα με έναν εντελώς δικό του ποιητικό τρόπο. Και τρίτον οι πολλές υποσημειώσεις μετά από τεράστια έρευνα της μεσοπολεμικής ιστορίας του Βελγίου. Ως προς τη δεύτερη ερώτησή σας, έχω να πω, ότι μια μετάφραση μοιάζει λίγο πολύ με την κύηση και τη γέννα. Η ευχαρίστηση υπάρχει κατά τη σύλληψη και μετά τη γέννα, όταν πια κρατάς το παιδί στα χέρια σου.
Πόσο καιρό σας πήρε η μετάφραση της «Θλίψης του Βελγίου»;
Η μετάφραση μού πήρε δεκατέσσερις μήνες περίπου και άλλους οκτώ η συνεργασία με την επιμελήτρια. Η επιμελήτρια χρησιμοποίησε συγκριτικά την γαλλική και την αγγλική μετάφραση, η οποία, παρεμπιπτόντως, ήταν φρικτή.
Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σας Ολλανδοί / Φλαμανδοί συγγραφείς;
Έχω μια αδυναμία στους κλασικούς, όπως ο Κλάους, ο Μούλις, ο Χέρμανς, η Χάασε, ο Σίμπελινκ, γατί μου αρέσει η κλασική χρήση της ολλανδικής γλώσσας, που για πολλούς θεωρείται λίγο ξεπερασμένη. Ωστόσο, μου αρέσουν και νεότεροι συγγραφείς όπως ο Γκρούνμπεργκ λόγου χάρη.
Τι έχετε να πείτε για την ποσότητα και την ποιότητα των Ολλανδικών / Φλαμανδικών μεταφράσεων στα Ελληνικά;
Αν δούμε το μέγεθος της Ολλανδίας, αλλά και το εκδοτικό μέγεθος της Ελλάδας, πιστεύω πως έχει μεταφρασθεί αρκετά μεγάλος αριθμός ολλανδικών βιβλίων στα ελληνικά. Όσο για την ποιότητα των μεταφράσεων στα ελληνικά, δεν μπορώ να εκφέρω γνώμη γιατί δεν διαβάζω ολλανδικά βιβλία στα ελληνικά. Έπειτα θα έμοιαζε σαν να ευλογάω τα γένια μας.
Συμμετέχετε στην επιλογή των βιβλίων που μεταφράζετε; Κάνετε προτάσεις στους εκδότες;
Πάντα, διότι έχω μια αρχή. Δεν μεταφράζω ποτέ βιβλίο που δεν μου αρέσει. Υπάρχουν βιβλία, τα οποία έχω απορρίψει και μεταφράστηκαν στα ελληνικά από άλλους μεταφραστές. Ξέρετε, η μετάφραση για μένα δεν είναι βιοπορισμός, είναι απλά χόμπι, που μου αποδίδει και κάποιο χαρτζιλίκι, αν αναλογισθείτε κανείς τον χρόνο και την ενέργεια, που καταναλώνω.
Τι βρίσκετε ενδιαφέρον στην ολλανδική/φλαμανδική γλώσσα και την ολλανδική/φλαμανδική λογοτεχνία;
Όπως είπα και προηγουμένως, η ολλανδική βρίθει από σύνθετες λέξεις και ιδιωματικές εκφράσεις και παροιμίες. Αποτελεί λοιπόν πρόκληση για ένα μεταφραστή. Όσο για την λογοτεχνία, αυτή ασχολήθηκε στο πρώτο μισό του περασμένου αιώνα με την αποικιοκρατία και τις αποικιοκρατικές βαναυσότητες των Ολλανδών, κυρίως στην Ινδονησία (Μουλτατούλι, Κουπίρους, Χάασε κλπ). Μεταπολεμικά η θεματική της ήταν κυρίως ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος και οι συνέπειές του, αλλά και η κριτική στον μεσαιωνικό σκοταδισμό του καθολικισμού, κυρίως όμως του προτεσταντισμού (Κλάους, Χέρμανς, Σίμπελινκ κλπ). Έχει λοιπόν ενδιαφέρον να δούμε την κριτική της αποικιοκρατίας από τους ίδιους τους Ολλανδούς, όπως και την κριτική στον σκοταδισμό της θρησκοληψίας.
Πώς ξεκίνησε η σχέση σας με τα Ολλανδικά / Φλαμανδικά;
Η σχέση μου με τα ολλανδικά ξεκίνησε από τη στιγμή, που πήρα το 1985 την απόφαση να εγκατασταθώ στην Ολλανδία για προσωπικούς λόγους. Θεωρώ υποχρέωση του κάθε αλλοδαπού να μαθαίνει την γλώσσα της νέας πατρίδας του, να προσπαθεί να ενσωματωθεί χωρίς όμως να αφομοιωθεί. Η καλή γνώση της γλώσσας με βοήθησε επίσης να γίνω γρήγορα αποδεκτός στην κοινωνία και να μην νιώσω ποτέ ξεκομμένος.
Μένετε εκτός Ελλάδας. Πώς επηρεάζει αυτό (αν επηρεάζει) την σχέση σας με τα Ελληνικά εκδοτικά δρώμενα;
Δεν την επηρεάζει καθόλου. Μετά από δεκαεφτά βιβλία, μπορώ να πω ότι θεωρούμαι πια καθιερωμένος μεταφραστής της ολλανδικής. Όποιος θέλει να με βρει, με βρίσκει. Εξάλλου δεν έχει σχέση σε ποια χώρα μεταφράζεις ένα βιβλίο. Όσο για τα δρώμενα, μην ξεχνάτε, ότι υπάρχει και το διαδίκτυο.
Ποια είναι η κύρια συμβουλή που θα δίνατε σ’ έναν μεταφραστή στα πρώτα του βήματα;
Να μην καταπιέσει τον εαυτό του όσον αφορά τον χρόνο παράδοσης και να μη διστάζει να ρωτά άλλους με μεγαλύτερη εμπειρία. Να δίνει μεγάλη σημασία στη λεπτομέρεια, έστω κι αν μέσα του πιστεύει πως δεν θα την προσέξει κανείς. Η βιασύνη και η μη προσοχή στις λεπτομέρειες λειτουργεί εις βάρος της ποιότητας. Βέβαια εδώ θα πρέπει να βρεθεί μια ισορροπία μεταξύ βιοπορισμού και ποιότητας. Η ποιότητα απαιτεί χρόνο.
Από τα βιβλία που έχετε μεταφράσει από τα Ολλανδικά, ποιο είναι εκείνο που ξεχωρίζετε ως αναγνώστης;
Όλα τα βιβλία που μετάφρασα με ικανοποίησαν πρώτα σαν αναγνώστη, αλλιώς δεν θα τα μετάφραζα. Εντάξει, η Θλίψη του Βελγίου είναι το καμάρι μου γιατί ο χρόνος και ο κόπος που απαίτησε η μετάφραση ήταν τεράστιος.
Υπάρχει κάποιο ολλανδικό/φλαμανδικό βιβλίο που θα θέλατε να μεταφράσετε ή να είχατε μεταφράσει;
Το Cesarion (Καισαρίων) του Τόμι Βίρινγκα. Επίσης τα ήδη μεταφρασμένα: Η Ανακάλυψη του Ουρανού του Χάρι Μούλις και η Τίρζα του Άρνον Γκρούνμπεργκ.
Τι μεταφράζετε αυτή την περίοδο;
Μόλις τελείωσα τον Αγγελιοφόρο του Καντέρ Αμπντολάχ. Μια βιογραφία του Μωάμεθ. Αυτή την περίοδο διαβάζω κάποια βιβλία για να επιλέξουμε το επόμενο.