Την Δευτέρα 13 Φεβρουαρίου 2012, ο Καντέρ Αμπντολάχ θα παρουσιάσει το βιβλίο του «Ο αγγελιοφόρος του Αλλάχ» στο 104 Κέντρο Λόγου και Τέχνης των εκδόσεων Καστανιώτη, Θεμιστοκλέους 104 στην Αθήνα. Continue reading
Ο Καντέρ Αμπντολάχ στην Αθήνα
Πεζογραφία
Ο αγγελιοφόρος του Αλλάχ
Ο ιρανικής καταγωγής Ολλανδός συγγραφέας Καντέρ Αμπντολάχ δεν είναι άγνωστος στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Το 2009 είχε κυκλοφορήσει «Το σπίτι του τεμένους«, σε μετάφραση Γιάννη Ιωαννίδη. Πρόκειται για το πιο γνωστό και πολυμεταφρασμένο βιβλίο του Αμπντολάχ, το οποίο μάλιστα είχε ψηφιστεί από τους Ολλανδούς αναγνώστες δεύτερο στη λίστα με τα σημαντικότερα ολλανδικά μυθιστορήματα όλων των εποχών. Continue reading
Η επανέκδοση του ουρανού
Δεν ξέρουμε αν ο θάνατος του μεγάλου Ολλανδού συγγραφέα Χάρι Μούλις αποτέλεσε το έναυσμα για μια καινούρια έκδοση της από καιρό εξαντλημένης ελληνικής μετάφρασης του magnum opus του «Η ανακάλυψη του ουρανού». Δεν έχει όμως και τόσο σημασία, μια και το αποτέλεσμα μετράει: κι αυτό είναι μιας πρώτης τάξης ευκαιρία για το ελληνικό αναγνωστικό κοινό να γνωρίσει αυτό το βιβλίο, το οποίο έχει χαρακτηριστεί σαν το καλύτερο ολλανδικό μυθιστόρημα όλων των εποχών. Continue reading
Robert van Gulik
Κόμικς εμπνευσμένο από τις ιστορίες του Δικαστή Τι
Ουδείς αλάνθαστος, ούτε και το taal.gr, το οποίο στο παρελθόν ισχυρίστηκε ότι ο Χάρι Μούλις είναι ο πιο πολυμεταφρασμένος στα Ελληνικά Ολλανδός συγγραφέας. Μέχρι αποδείξεως του αντιθέτου, ο συγκεκριμένος χαρακτηρισμός θα πρέπει να αποδοθεί στον Ρόμπερτ Φαν Χούλικ (Robert van Gulik).
Γεννημένος στην Ολλανδία το 1910, ο Χούλικ έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής του στην Άπω Ανατολή, εργαζόμενος σαν διπλωμάτης. Σινολόγος με βαθιά γνώση της Ασιατικής κουλτούρας, μελέτησε εμβριθώς διάφορες όψεις της μέχρι και το θάνατό του το 1967.
Για παράδειγμα, το βιβλίο του για τη σεξουαλική ζωή της Αρχαίας Κίνας έθεσε τη βάση για κάθε μεταγενέστερη έρευνα επί του θέματος. Εκείνο όμως που έκανε τον Χούλικ γνωστό παγκοσμίως, ήταν ο χαρακτήρας του Δικαστή Τι, ο οποίος πρωταγωνιστεί στα δεκαεφτά βιβλία του συγγραφέα.
Όλα ξεκίνησαν όταν ο Χούλικ αποφάσισε να μεταφράσει ένα Κινέζικο αστυνομικό μυθιστόρημα του 18ου αιώναμε ήρωα τον Δικαστή Τι, το οποίο διαδραματίζεται στην εποχή της δυναστείας Τανγκ (600-900 μ.Χ.) Αντλώντας από αυτό το υλικό και με οδηγό την έμπνευσή του, δημιούργησε τη σειρά των βιβλίων η οποία αγαπήθηκε από τους αναγνώστες του είδους σε πολλές χώρες.
Ενδεικτικό της αγάπης του Χούλικ για τη συγκεκριμένη κουλτούρα είναι ότι η εικονογράφηση σε πολλά από τα βιβλία έχει γίνει από τον ίδιο, στα πρότυπα πάντα της Κινέζικης ζωγραφικής της εποχής του Δικαστή Τι. Πέρα από το στοιχείο του μυστηρίου, τα γραπτά του αποτελούν ένα πραγματικό ταξίδι στην Αρχαία Κίνα.
Στην Ελλάδα κυκλοφορούν και οι δεκαεφτά περιπέτειες, μεταφρασμένες από την Αγγλική έκδοση από τις εκδόσεις Θεμέλιο, εκτός από την πρώτη, η οποία είχε κυκλοφορήσει το 1987 από τις εκδόσεις Άγρα.
Το μέλλον είναι ένα βιβλίο με εφτά κλειδαριές
Τιμ Κραμπέ: ένας Ολλανδός συγγραφέας μεταφρασμένος σε δεκαπέντε γλώσσες και με εκδοτικές επιτυχίες, με πιο γνωστή την «απαγωγή», το όνομα με το οποίο έγινε διεθνώς γνωστό το βιβλίο του με τίτλο «το χρυσό αυγό«, γραμμένο στα 1984.
Το βιβλίο γυρίστηκε και σε ταινία για την οποία ισχύουν οι εξής ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες: το IMDB δίνει 7.9/10 για την Ολλανδική και μόνο 6 για την Αμερικάνικη έκδοση. Σε μια αξιοπρόσεκτα πιστή μεταγραφή των Ολλανδικών τίτλων, στην Ελλάδα η Ολλανδόφωνη έκδοση παίχτηκε (σε φεστιβάλ) με τίτλο «Χωρίς Ίχνος» και η Αγγλόφωνη (με κανονική διανομή) σαν «Η απαγωγή«.
Ο Κραμπέ ξεφεύγει από το πρότυπο του κυρτωμένου γραφιά, ο οποίος ζει και αναπνέει μέσα στα βιβλία. Είναι φανατικός ποδηλάτης, μια λέξη που στην Ολλανδία δεν περιορίζεται στο «κάνω – και – καμιά – ποδηλασία – στην – Πάρνηθα – πότε – πότε». Αντίθετα, πρόκειται για φανατικό του σπορ με αξιόλογες αθλητικές επιδόσεις. Στην ποδηλασία είναι αφιερωμένο και το βιβλίο του «de renner«, το οποίο κυκλοφόρησε το 1978. Άλλη αγάπη του Κραμπέ είναι το σκάκι, το οποίο επανέρχεται με διάφορους τρόπους στα βιβλία του. Κι εδώ δεν μιλάμε για περιστασιακό παίχτη, αλλά για σκακιστή υψηλού επιπέδου.
Άλλο γνωστό του βιβλίο είναι «η εξαφάνιση», για την Αγγλική μετάφραση της οποίας διαβάσαμε μια ωραία κριτική στο βιβλιόφιλο blog donteverreadme. Η συγκεκριμένη κριτική αποτέλεσε και το έναυσμα για την παρούσα ανάρτηση.
Στα Ελληνικά κυκλοφορεί το βιβλίο του «Η σπηλιά του πεπρωμένου« από τον Καστανιώτη, σε μετάφραση Ινώς Βαν Ντάικ-Μπαλτά. Και γι” αυτό το βιβλίο έχει κάποια λόγια να πει το προαναφερθέν μπλογκ, από το οποίο κλέψαμε και τον τίτλο του παρόντος κειμένου, ο οποίος είναι μια όμορφη Ολλανδική έφραση για την αβεβαιότητα και το άγνωστο που διακρίνει το μέλλον.
Στο κατώφλι της φωτιάς
O Χάρι Μούλις, ο οποίος αποχαιρέτησε πρόσφατα τον μάταιο τούτο κόσμο, είναι ένας από τους πιο μεταφρασμένους στα Ελληνικά και πιθανόν ο πιο γνωστός Ολλανδός συγγραφέας. Φυσικά όμως, δεν είναι και ο μοναδικός με παρουσία και αναγνωρισιμότητα εκτός της χώρας του. Μια τέτοια λογοτεχνική φωνή είναι και η Χέλα Χάασε, η οποία θεωρείται μια από τις μεγαλύτερες συγγράφισσες της Ευρώπης.
Γι” αυτό καλωσορίζουμε την μετάφραση (δια χειρός Γιάννη Ιωαννίδη) ενός ακόμα βιβλίου (του δεύτερου) της Χάασε στα Ελληνικά, από τον Καστανιώτη. Το βιβλίο τιτλοφορείται “Στο κατώφλι της φωτιάς” . Θα το δείτε -κι όχι αδίκως- να κατηγοριοποιείται στα ιστορικά μυθιστορήματα. Αλλά εδώ δεν πρόκειται για μια επίφαση ιστορικότητας, αλλά για μια πολυεπίπεδη διήγηση που καταπιάνεται επιτυχώς με διάφορα θέματα (όπως η ταυτότητα, η σχέση πατέρα/γιου κλπ.)
Ακολουθεί η υπόθεση, σύμφωνα με τον εκδότη:
«Βρισκόμαστε στο 414 μ.Χ., όταν η κάποτε κραταιά Pωμαϊκή Aυτοκρατορία πνέει τα λοίσθια, χωρισμένη σε ανατολικό και δυτικό τμήμα. Οι βαρβαρικές ορδές βρίσκονται προ των πυλών της εκχριστιανισμένης Ρώμης. Ο αυτοκράτορας Ονώριος, ένα ανίκανο ανθρωπάκι, έχει περιοριστεί στη βαλτώδη περιοχή της Ραβένας, περιστοιχισμένος από μια διεφθαρμένη και έκλυτη αυλή.
Μέσα σε αυτό το σκηνικό διαδραματίζεται η δίκη μιας ομάδας ειδωλολατρών που κατηγορούνται για μαύρη μαγεία και μαντεία.
Θα ήταν μια δίκη ρουτίνας, αν ανάμεσα στους κατηγορούμενους δεν υπήρχε ένας άνθρωπος με όνομα και καταγωγή που προκαλούν πολλά ερωτηματικά. Το όνομά του: Κλαύδιος Κλαυδιανός, γεννημένος στις όχθες του Νείλου. Επάγγελμα: ποιητής στην αυτοκρατορική αυλή. Απέναντί του ο φανατικός, εκχριστιανισμένος έπαρχος Αδριανός, ανώτερος δικαστής της Ρώμης, που εκπροσωπεί τη χριστιανική κυριαρχία. Η διαμάχη των δύο αντρών μοιάζει με σύγκρουση ανάμεσα σε δύο πολιτισμούς: της ειδωλολατρίας και του χριστιανισμού.»
Περισσότερα για τη συγγραφέα μπορείτε να διαβάσετε εδώ.
Χέλα Χάασε
Με την ευκαιρία της πρόσφατης κυκλοφορίας του βιβλίου της Χέλα Χάασε “Στο κατώφλι της φωτιάς“, ακολουθεί μια αναδρομή στην μέχρι τώρα πορεία της σημαντικής αυτής λογοτέχνιδας της Ολλανδίας.
Η Χάασε γεννήθηκε το 1918 στην τότε Ολλανδική αποικία της Ινδονησίας, όπου και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος των παιδικών κι εφηβικών της χρόνων. Το 1938 ξεκίνησε τις σπουδές της στην Ολλανδία, στον τομέα της σκανδιναβικής λογοτεχνίας, μιας μεγάλης και διαχρονικής της αγάπης. Παράτησε τις σπουδές της λίγο μετά, αηδιασμένη από τον τρόπο που τα συγκεκριμένα έργα διαστρεβλωνόντουσαν στα πλαίσια της προπαγάνδας της Γερμανικής κατοχής.
Βρήκε καταφύγιο στο θέατρο μέχρι το 1944 οπότε και αφοσιώθηκε αποκλειστικά στο γράψιμο. Το 1948, το βραβευμένο ντεμπούτο της με τίτλο Oeroeg (Ούρουχ), έγινε το βιβλίο που τυπώθηκε στα πλαίσια της Ολλανδικής «Εβδομάδας Βιβλίου» και εκτόξευσε την φήμη της. Το βιβλίο εκτυλίσσεται στην Ινδονησία και περιγράφει τη φιλία δύο αγοριών, ενός Ολλανδού κι ενός αυτόχθονου. Για πολλά χρόνια αποτελούσε υποχρεωτικό σχολικό ανάγνωσμα.
Και τα επόμενα, όμως, βιβλία της Χάασε βρήκαν μεγάλη απήχηση σε κοινό και βιβλιοκριτικούς και συνεχίζουν να επανεκδίδονται μέχρι σήμερα. Έχει βραβευθεί με δεκάδες βραβεία και έχει δει το έργο της να μεταφράζεται σε διάφορες γλώσσες. Το 2008, στα ενενηντάχρονά της, παρουσιάστηκε το ψηφιακό μουσείο της, που μπορείτε να επισκεφτείτε εδώ (περιεχόμενο στα Ολλανδικά).
Η Χάασε δικαίως θεωρείται μια από τις μεγαλύτερες συγγράφισσες της Ολλανδίας και μια από τις μεγαλύτερες της Ευρώπης. Δε θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι τα βιβλία της αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του πολιτισμού της συγκεκριμένης χώρας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν παραμένουν ένα ελκυστικό ανάγνωσμα για όλους μας. Όπως εξάλλου ισχύει, με την καλή λογοτεχνία.
Πέρα από το προσφάτως εκδοθέν “Στο κατώφλι της φωτιάς“, στα Ελληνικά είναι διαθέσιμο και το βιβλίο της “Οι βαρόνοι του τσαγιού“. Και τα δύο βιβλία είναι μεταφρασμένα από τον Γιάννη Ιωαννίδη και έχουν κυκλοφορήσει από τον Καστανιώτη.
Καλό ταξίδι, Χάρι
Η Ινώ Βαν Ντάικ-Μπαλτά με τον Χάρι Μούλις
(photo © Spiros D. Katopodis / v.p.a.)
«Μεγάλωσα με τον Χάρι Μούλις, με τον Ξάπι, όπως ο ίδιος διάβαζε το όνομά του στα Ελληνικά. Στο γυμνάσιο διδασκόμασταν τα βιβλία του, τα παλαιότερα φυσικά μιας και πήρα το απολυτήριο το 1964, πολύ πριν γράψει τα πιο γνωστά βιβλία του. Θυμάμαι το «Τροφή για Ψυχολόγους» και «Το Πέτρινο Νυφικό Κρεβάτι«. Πού να φανταστώ τότε ότι χρόνια αργότερα θα μετέφραζα τα βιβλία του στα Ελληνικά…
Όταν γνώρισα τον Μούλις από κοντά, ήταν ήδη μεγάλος, τόσο σε ηλικία όσο ως συγγραφέας. Αυτό έγινε πριν από δέκα χρόνια όταν επισκέφτηκε την Αθήνα με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου του «Η διαδικασία«. Ξανάρθε πριν από τρία χρόνια για την παρουσίαση μιας επιλογής από τα διηγήματα και τις νουβέλες που έγραψε κατά τη διάρκεια της καριέρας του. Όπως οι περισσότεροι πραγματικά σημαντικοί άνθρωποι, ήταν απλός και προσιτός. Δεν είχε ανάγκη να αποδείξει πόσο σπουδαίος ήταν, γιατί απλούστατα ήταν. Είχε ένα ιδιότυπο χιούμορ που πολλοί άνθρωποι παρεξηγούσαν, νομίζοντας ότι ήταν υπερόπτης. Αυτοσαρκαζόταν με λεπτό τρόπο. Μιλώντας π.χ. για το Θεό έλεγε «ο συνάδελφός μου εκεί πάνω», μιας κι ήταν κι οι δύο δημιουργοί.
Το πρώτο βιβλίο του που μετέφρασα ήταν «Η απόπειρα«, όπου ολόκληρη η ζωή του ήρωα σημαδεύεται από τις τραυματικές του εμπειρίες κατά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Και ο ίδιος ο Μούλις έζησε ανάλογες εμπειρίες, μιας και η μητέρα του ήταν Εβραία και κινδύνεψε να απελαθεί κι αυτή στα στρατόπεδα εξόντωσης των ναζί. Γλίτωσε χάρη στην παρέμβαση του Αυστριακού πατέρα του ο οποίος εργαζόταν σε τράπεζα που πουλούσε τα υπάρχοντα των απελαθέντων Εβραίων και φυλακίστηκε μάλιστα γι’ αυτό μετά τον πόλεμο. Σε πολλά από τα έργα του ο πόλεμος και ο Χίτλερ παίζουν σημαντικό ρόλο, όπως το Πέτρινο Νυφικό Κρεβάτι, Η Απόπειρα και ο Ζίγκφριντ.
Και στα έξι βιβλία που μετέφρασα, η συνεργασία μας ήταν άψογη. Ο Χάρι απαντούσε με προθυμία και αμεσότητα σε όλες τις απορίες μου και τα ερωτήματα που του έθετα. Ήταν άνθρωπος με εκπληκτική μνήμη και πάρα πολύ οργανωμένος. Ήταν επίσης άνθρωπος με πλατιά μόρφωση και πολλά και ποικίλα ενδιαφέροντα, πράγμα που φαινόταν και από τα θέματα που έθιγε στα βιβλία του, από τη δημιουργία οργανικής ζωής στο εργαστήριο ως την αστρονομία, από την ιστορία της τέχνης ως τη φιλοσοφία. Ειδικά το magnum opus του, Η Ανακάλυψη του Ουρανού, αναδεικνύει το εύρος του ταλέντου και των ενδιαφερόντων του. Στο τέλος του βιβλίου ο ήρωας, ο Κουίντεν, επιστρέφει στον ουρανό, μαζί με τα γράμματα της Διαθήκης. Τώρα πήγε να τον βρει και ο δημιουργός του, ο Μούλις. Καλό ταξίδι, Χάρι.»
Το κείμενο έγραψε η Ινώ Βαν Ντάικ-Μπαλτά, μεταφράστρια βιβλίων του Χάρι Μούλις
Εδώ μπορείτε να βρείτε ένα σύντομο βιογραφικό του μεγάλου συγγραφέα
Ο Ολλανδός Ροΐδης μεταφράζει Ροΐδη
Όπως έχουμε αναλύσει στο παρελθόν, η σχέση κάθε αναγνώστη με την Ολλανδική λογοτεχνία έχει διαμορφωθεί σε μεγάλο βαθμό από το έργο του Χέρριτ Κόμραϊ (Komrij): τα ποιήματά του και -κυρίως- τις ποιητικές του ανθολογίες. Εξίσου επιδραστικές ήταν και παραμένουν οι ρηξικέλευθες παρεμβάσεις του καθώς και οι κατά καιρούς αντιπαραθέσεις του με πολλά «κατεστημένα» της ολλανδικής λογοτεχνικής πραγματικότητας. Τηρουμένων των αναλογιών, δεν θα ήταν υπερβολή να τον αποκαλέσουμε «Ολλανδό Ροΐδη».
Μια παρομοίωση που ισχυροποιείται από το γεγονός ότι ο Κόμραϊ είναι εκείνος που μετέφρασε (το 1967) την «Πάπισσα Ιωάννα» του Εμανουήλ Ροΐδη στα Ολλανδικά. Γιατί ο Κόμραϊ -εκτός των άλλων- είναι και αξιόλογος μεταφραστής. Ενδιαφέρον είναι ότι αυτή είναι και η πρώτη μετάφραση του Κόμραϊ , στην ουσία δηλαδή η πρώτη του παρουσία στα Ολλανδικά γράμματα.
Η μετάφραση επανεκδόθηκε κάποια χρόνια αργότερα, αλλά σήμερα δεν είναι πια διαθέσιμη, παρά μόνο σε κάποια Ολλανδικά παλαιοβιβλιοπωλεία. Μακάρι κάποια στιγμή στο μέλλον να δούμε μια καινούρια έκδοσή της.