Καλή επιτυχία!

Ποιήματα του Κώστα Μόντη σε μετάφραση του Hero Hokwerda
Standard

Ποιήματα του Κώστα Μόντη σε μετάφραση του Hero Hokwerda

Πριν λίγες μέρες ανακοινώθηκαν οι υποψηφιότητες για τα φετινά Κρατικά Λογοτεχνικά βραβεία. Με χαρά είδαμε το όνομα του Hero Ηokwerda στην κατηγορία «μετάφραση σε ξένη γλώσσα». Ο Hokwerda είναι υποψήφιος για την συλλογή μεταφρασμένων ποιημάτων του σπουδαίου Κύπριου ποιητή Κώστα Μόντη,  η οποία κυκλοφόρησε σε δίγλωσση έκδοση από ta grammata.

Ο Hero Hokwerda γεννήθηκε το 1949 στο Noordhorn της Ολλανδίας και βοήθησε όσο λίγοι ώστε το αναγνωστικό κοινό της Ολλανδίας να έρθει σε επαφή με εκλεκτά κείμενα της ελληνόφωνης λογοτεχνίας. Καθηγητής της Ελληνικής Γραμματείας στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, ο Hokwerda έχει να επιδείξει μια ενυπωσιακή ακαδημαϊκή καριέρα στη νεότερη και βυζαντινή ελληνική γραμματεία.

Ευτυχώς όμως, ο Hokwerda δεν αρκέστηκε στην ακαδημαϊκή προσέγγιση, αλλά ασχολείται ενεργά τόσο με την έκδοση σχετικών κειμένων (ta grammata, lychnari) αλλά και την μετάφρασή τους. Πρόκειται για έναν εξαιρετικά ικανό μεταφραστή, με εις βάθος γνώση των γλωσσών και του αντικειμένου του, ο οποίος σε καμία περίπτωση δεν υποπίπτει σε στείρες «ελληνολατρικές» προσεγγίσεις ή ασκήσεις τεχνικής.

Ο Hokwerda μεταφράζει ακούραστα πεζογραφία και ποίηση. Μεταξύ πολλών άλλων έχει μεταφράσει: Δημήτρη Χατζή, Ρέα Γαλανάκη, Σωτήρη Δημητρίου, Μάρα Μεϊμαρίδη, Γιώργο Θεοτοκά, Παύλο Μάτεσι, Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη (από πεζογράφους) καθώς και Κώστα Μόντη, Νίκο Καββαδία, Νάσο Βαγενά, Οδυσσέα Ελύτη, Κώστα Καρυωτάκη, Τίτο Πατρίκιο (από ποιητές). Έχει επίσης δημοσιεύσει διάφορες εργασίες για το έργο των Καρυωτάκη, Χατζή, Ιωάννου, Φακίνου, Γαλανάκη κ.α.

Με μεταφραστικό εύρος που εκτείνεται από την Τζιοκόντα του Κοκάντζη μέχρι το Τρίτο Στεφάνι του Ταχτσή, ο Hokwerda συνδυάζει ένα ασίγαστο πάθος για την ελληνική γλώσσα με μια εξαιρετική «όσφρηση» για κείμενα που αξίζουν μιας «δεύτερης» ανάγνωσης από το ολλανδικό κοινό.

Ως taal.gr είναι αναπόφευκτο να μην είμαστε 100% αντικειμενικοί επί του προκειμένου, ας κλείσουμε λοιπόν εξηγώντας ότι ο τίτλος της παρούσας ανάρτησης δεν αναφέρεται αποκλειστικά στον Hokwerda αλλά σε όλους τους υποψηφίους της συγκεκριμένης κατηγορίας οι οποίοι φροντίζουν ώστε ελληνικά κείμενα να ταξιδεύουν σε άλλες γλωσσικές παραλλήλους.

«Σ’ ένα βιβλίο παληό…»

Η πρώτη μετάφραση ποιημάτων του Καβάφη στα Ολλανδικά
Standard

Το παλαιοβιβλιοπωλείο Hinderickx & Winderickx στην Ουτρέχτη δεν είναι για τα «καθημερινά ψώνια» του βιβλιοφάγου, αλλά αποτελεί καταφύγιο βιβλίων δυσεύρετων και πολύτιμων. Continue reading

Συνέντευξη με τον Kees Klok

Kees Klok
Standard

Ο Κορνήλιος (Κέις) Κλοκ γεννήθηκε στην Dordrecht της Ολλανδίας. Σπούδασε ιστορία στη Χάγη και σύγχρονη ιστορία στο πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης. Αρχικά, έστρεψε την προσοχή του στην ευρωπαϊκή αποικιοκρατία και την αμερικανική ιστορία. Αργότερα, ειδικεύτηκε στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, της Κύπρου και της γύρω περιοχής, για την οποία έγραψε πολλά άρθρα και βιβλιοκρισίες τα τελευταία 15 χρόνια. Το 2002 συνεργάστηκε ως ιστορικός σε μια σειρά εκπομπών του ολλανδικού ραδιοφώνου για την Κύπρο, που μεταδόθηκε την ίδια χρονιά και την επόμενη. Είναι ιδρυτικό μέλος της Ολλανδικής Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών, που εδρεύει στο πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ. Εκτός από ιστορικός, είναι ποιητής και μεταφραστής.

Το taal.gr είχε την ευκαιρία να συνομιλήσει μαζί του για θέματα που αφορούν την ελληνική και ολλανδική ποίηση αλλά και τη λογοτεχνία γενικότερα. Continue reading

ta grammata

papadiamantis_grammata
Standard

Ta grammata: όχι, δεν πρόκειται για greeklish κάποιου νεοελληνικού μηνύματος, αλλά για έναν εξαιρετικό εκδοτικό οίκο της Ολλανδίας, αφιερωμένο στην μετάφραση ελληνικών βιβλίων. Ψυχή του οίκου, ο (μέχρι το 2013) διευθυντής του τμήματος Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Άμστερνταμ και εκπληκτικός μεταφραστής Hero Hokwerda. Continue reading

Ένας εύχρηστος οδηγός

ekebi_nl
Standard

Το ΕΚΕΒΙ είναι ένας οργανισμός που συμβάλλει με διάφορους τρόπους στην προώθηση του βιβλίου στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Στα πλαίσια της προσέγγισης με άλλες χώρες, έχει δημιουργήσει μια σειρά «φακέλων», εντύπων δηλαδή αφιερωμένων στη λογοτεχνική πραγματικότητα διαφόρων χωρών. Οι φάκελοι περιέχουν χρήσιμες πληροφορίες για εκδότες, μεταφραστές αλλά και συγγραφείς που ενδιαφέρονται για συνεργασίες στη συγκεκριμένη χώρα.

Το 2007 εκδόθηκε ο φάκελος  του ΕΚΕΒΙ για την Ολλανδία, μια προσεγμένη και ενημερωτική έκδοση. Περιλαμβάνει πληροφορίες για την βιβλιαγορά, την αναγνωστική συμπεριφορά και τους λογοτεχνικούς φορείς της Ολλανδίας.  Παρουσιάζει μια λίστα συγγραφέων της χώρας, καθώς και πληροφορίες για την εκδοτική πραγματικότητα στο χώρο του παιδικού βιβλίου.

Ο φάκελος συνοδεύεται από ένα παράρτημα με τα Ελληνικά βιβλία που έχουν μεταφραστεί στα Ολλανδικά. Για τον συγκεκριμένο κατάλογο, μπορείτε να ανατρέχετε και στην ηλεκτρονική μηχανή αναζήτησης του ΕΚΕΒΙ.

Ενδιαφέρουσα είναι η συνέντευξη με τον πρόεδρο του Ιδρύματος για την Παραγωγή και Προώθηση της Ολλανδικής λογοτεχνίας (NLPVNF), στο οποίο έχουμε αναφερθεί και εμείς στο παρελθόν. Τον φάκελο συμπληρώνει ένα μεστό άρθρο της Henriette Korthals Altes για τις περιόδους της Ολλανδικής λογοτεχνίας.

Παρά τα τρία χρόνια που έχουν περάσει από την έκδοσή του, ο συγκεκριμένος φάκελος παραμένει επίκαιρος και ένας πρώτης τάξης οδηγός προς ναυτιλομένους στα Ολλανδικά λογοτεχνικά ύδατα. Η έκδοση είναι διαθέσιμη εδώ για ψηφιακό ξεφύλλισμα.

Logicomix και στα Ολλανδικά

logicomix_nl
Standard

Και η ολλανδική μετάφραση του γνωστού και διεθνώς επιτυχημένου Logicomix γνώρισε αναγνωστική επιτυχία και ενθουσιώδεις κριτικές. Πρόσφατα δημοσιεύτηκε μια κριτική για το βιβλίο στο εξαιρετικό Βέλγικο περιοδικό Str!p Turnhout, το οποίο είναι αφιερωμένο αποκλειστικά στα κόμικς. Σύμφωνα με αυτή, το Logicomix είναι μια «ακαταμάχητα ενδιαφέρουσα ιστορία για κάθε αναγνώστη.»  Ενδιαφέρον πάντως είναι το γεγονός ότι οι αναγνώστες μπορούν να αγοράσουν την ολλανδική μετάφραση με 19,95 Ευρώ από το ηλεκτρονικό κατάστημα της εφημερίδας Volkskrant, ενώ στην Ελλάδα το πρωτότυπο έργο τιμάται στα 24,30 Ευρώ (σημερινή τιμή στην ιστοσελίδα του Ιανού).

Ο Ολλανδός Ροΐδης μεταφράζει Ροΐδη

la_papesse
Standard

Όπως έχουμε αναλύσει στο παρελθόν, η σχέση κάθε αναγνώστη με την Ολλανδική λογοτεχνία έχει διαμορφωθεί σε μεγάλο βαθμό από το έργο του Χέρριτ Κόμραϊ (Komrij): τα ποιήματά του και -κυρίως- τις ποιητικές του ανθολογίες. Εξίσου επιδραστικές ήταν και παραμένουν οι ρηξικέλευθες παρεμβάσεις του καθώς και οι κατά καιρούς αντιπαραθέσεις του με πολλά «κατεστημένα» της ολλανδικής λογοτεχνικής πραγματικότητας. Τηρουμένων των αναλογιών, δεν θα ήταν υπερβολή να τον αποκαλέσουμε «Ολλανδό Ροΐδη».

Μια παρομοίωση που ισχυροποιείται από το γεγονός ότι ο Κόμραϊ είναι εκείνος που μετέφρασε (το 1967) την «Πάπισσα Ιωάννα» του Εμανουήλ Ροΐδη στα Ολλανδικά. Γιατί ο Κόμραϊ -εκτός των άλλων- είναι και αξιόλογος μεταφραστής. Ενδιαφέρον είναι ότι αυτή είναι και η πρώτη μετάφραση του Κόμραϊ , στην ουσία δηλαδή η πρώτη του παρουσία στα Ολλανδικά γράμματα.

Η μετάφραση επανεκδόθηκε κάποια χρόνια αργότερα, αλλά σήμερα δεν είναι πια διαθέσιμη, παρά μόνο σε κάποια Ολλανδικά παλαιοβιβλιοπωλεία. Μακάρι κάποια στιγμή στο μέλλον να δούμε μια καινούρια έκδοσή της.

Ζητούνται αναγνώστες

krystalli
Standard

«Η Ελλάδα έχει μια εκπληκτικά μεγάλη παραγωγή ποίησης (περίπου 380 τίτλοι το χρόνο, τη στιγμή που ο αριθμός των μυθιστορημάτων είναι 400) – ειδικά αν σκεφτεί κανείς πόσο λίγοι από τους Έλληνες διαβάζουν.»

«Όσον αφορά την κρατική στήριξη για την μετάφραση Ελληνικών έργων σε άλλες γλώσσες, η πολιτεία την αναλαμβάνει μόνο όταν η Ελλάδα είναι η επίσημη φιλοξενούμενη χώρα σε κάποια διεθνή έκθεση βιβλίου (μόνο και μόνο, γιατί τότε πρέπει να υπάρχουν κάποιοι τίτλοι στη γλώσσα της διοργανώτριας χώρας!)»

Αυτές κι άλλες περισσότερο ή λιγότερο ενδιαφέρουσες απόψεις εκφράζει η ελληνικής καταγωγής ποιήτρια Krystalli Glyniadakis σε μια συνέντευξη που έδωσε στο περιοδικό 3:ΑΜ. Μια συνέντευξη που την ανακαλύψαμε μέσω του πολύ καλού Ολλανδικού blog για την ποίηση Contrabas.

Αντίστροφη μετάφραση

translation
Standard

Όπως σας ανακοινώσαμε πρόσφατα, στο taal.gr θα δημοσιεύουμε τακτικά άρθρα που σχετίζονται με την αντίστροφη μετάφραση λογοτεχνικών έργων από τα Ελληνικά στα Ολλανδικά και Φλαμανδικά.  Μια εξαιρετική εισαγωγή στο θέμα είναι το άρθρο «Οι μεταφράσεις έργων της νεοελληνικής λογοτεχνίας στην ολλανδική γλώσσα» του Ολλανδού καθηγητή Κλασσικών και Βυζαντινών σπουδών στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Marc Lauxtermann.

Σε αυτό, ο Lauxtermann διακρίνει τρεις μεταφραστικές περιόδους: 1900-1930, 1930-1980 και 1980-2002. Η πρώτη και η τρίτη περίοδος χαρακτηρίζονται από μεμονωμένες επιλογές μεταφραστών ή εκδοτικών οίκων, ενώ στη δεύτερη κυριαρχούν οι μεταφράσεις των έργων του Καβάφη και του Καζαντζάκη.

Για την τρίτη περίοδο, ο Lauxtermann δε θα μπορούσε να μην αναφέρει τον Hero Hokwerda, τωρινό διευθυντή του τμήματος Νεοελληνικών σπουδών στο πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, ένα τμήμα με το οποίο έχει συνεργαστεί και ο Lauxtermann.

Αντί για τη δικιά μας περίληψη όμως, αξίζει κάποιος να διαβάσει ολόκληρο αυτό το μεστό αλλά και ευανάγνωστο κείμενο, το οποίο εξηγεί το πώς τα απλοποιημένα στερεότυπα τύπου «Ζορμπά», έχουν πια γυρίσει μπούμερανγκ και εμποδίζουν την αποδοχή της πρόσφατης λογοτεχνικής παραγωγής από το Ολλανδικό αναγνωστικό κοινό. Χωρίς βεβαίως αυτή να είναι η μοναδική αιτία για την οποία συμβαίνει κάτι τέτοιο.

Σε επόμενα άρθρα μας θα εμβαθύνουμε στα σημεία που θίγει ο Lauxtermann με δικές μας αναλύσεις και έρευνες. Μπορείτε πάντα να στέλνετε τα δικά σας σχόλια και παρατηρήσεις για το θέμα με τη βοήθεια της σχετικής φόρμας ή στο ηλεκτρονικό γραμματοκιβώτιο του taal.gr