Gerrit Komrij (Χέριτ Κόμραϊ): ένα όνομα που κανείς δεν μπορεί να προσπεράσει όταν αναφέρεται στην ολλανδική ποίηση. Κι όχι τόσο για το ποιητικό του έργο, έστω κι αν αυτό έχει τύχει μεγάλης αναγνώρισης από το κοινό και τους κριτικούς. Ας μην ξεχνάμε ότι είναι ο πρώτος «εθνικός ποιητής» (poet laureate) που ορίστηκε όταν δημιουργήθηκε ο θεσμός.
Ο Komrij όμως έγινε καθεστώς κυρίως με τις ανθολογίες που επιμελείται κατά καιρούς. Με προμετωπίδα την ανθολογία «Ολλανδική ποίηση από το 19ο μέχρι τον 21ο αιώνα σε 2000 και μερικά ακόμα ποιήματα«. Η οποία από το 1979 που πρωτοκυκλοφόρησε (με 1000 ποιήματα στην πρώτη έκδοση) μέχρι και τις μέρες μας, έχει γίνει το σημείο αναφοράς για όποιον μελετά την ολλανδική ποίηση.
Στα χρόνια που ακολούθησαν, ο Komrij έβγαλε παρόμοιες συλλογές για την ποίηση της Νότιας Αφρικής, την ολλανδική ποίηση του 17ου και του 18ου αιώνα και -λίγο καιρό πριν- την ολλανδική ποίηση για παιδιά. Όλες ανεξαιρέτως ξεσήκωσαν περισσότερες ή λιγότερες αντιδράσεις κατά την κυκλοφορία τους. Για τους ποιητές ή τα ποιήματα που επέλεξε, για εκείνους ή εκείνα που άφησε απ” έξω. Για τον αυταρχικό του τρόπο επιλογής, που αποκλείει παντελώς τους ανθολογούμενους από τη διαδικασία.
Αλλά ο Komrij είναι μαθημένος στις αντιπαραθέσεις, για να μην πούμε ότι τις επιδιώκει κιόλας. Αν στον ποιητικό χώρο της Ελλάδας έχουμε μάθει στους ισχυρούς χαρακτήρες με ακόμα πιο ισχυρές απόψεις που παρασέρνουν όλα (και κυρίως τους αντιπάλους τους) στο διάβα του λόγου τους, στην Ολλανδία τα πράγματα είναι σαφώς πιο πολιτισμένα. Όχι ότι λείπουν οι δημόσιες διαφωνίες, το αντίθετο. Απλά εκεί περνάνε πιο πολύ και πιο τακτικά από τις οδούς της δημόσιας κριτικής: περιοδικά, εφημερίδες κλπ.
O Komrij είναι ο «καλικάντζαρος» των ολλανδικών γραμμάτων, ο οποίος παρακάμπτει συνειδητά τους καλούς τρόπους και τα λέει πάντα έξω απ” τα δόντια. Δημιουργώντας πιο πολλούς εχθρούς παρά φίλους. Ακόμα και στην Πορτογαλία, όπου αποτραβήχτηκε για αρκετά χρόνια, δεν μπόρεσε ποτέ πραγματικά να ενσωματωθεί με την εκεί κοινότητα.
Ο Komrij είναι γνωστός και για την τεράστια συλλογή του με παλιά και σπάνια βιβλία, ένα δείγμα των οποίων βλέπουμε στη φωτογραφία.
Αλλά ούτε και η ολλανδική κοινότητα των κριτικών που τόσο παραδέχεται το έργο του και ακούει τη γνώμη του, του χαϊδεύει πάντα τα αυτιά. Τα ποιήματα που έγραψε ως εθνικός ποιητής, δεν άρεσαν εξίσου σε όλους. Αλλά αυτή η καθ” όλα αντισυμβατική προσωπικότητα που ακούραστα παράγει ποιητικές συλλογές, πεζογραφικά πονήματα, άρθρα για τον τύπο, διαλέξεις κλπ. μπορεί πλέον να κάνει ό, τι θέλει. Ακριβώς γιατί αυτός τώρα είναι το σύστημα που ορίζει τους όρους, θα παρατηρούσε κάποιος χαιρέκακα.
Είναι λοιπόν αναπόφευκτο να επανέρθουμε στον Komrij στο μέλλον, παρουσιάζοντας το έργο και τις απόψεις του.